Om het gebruik van fossiele energiebronnen af te schalen, worden windmolens geplaatst en zonnepanelen opgesteld. Maar dit biedt nog geen oplossing voor het energieprobleem waar we voor staan. Elektriciteit kunnen we tot nu toe nauwelijks opslaan terwijl dat de kern is van goed toepasbare energiebronnen. Dit is te illustreren met enkele voorbeelden.
In het pre-industriële tijdperk maakte men gebruik van verschillende energiebronnen die men kon opslaan, zoals biomassa. Men kon bijvoorbeeld een voorraad hout te drogen leggen en dit één of twee jaar later gebruiken om het huis te verwarmen. Hooi, opgeslagen in de zomer, kon een boer tot ver in de winter gebruiken om een trekpaard te voeden. Deze hoeveelheden beschikbare energie waren echter relatief beperkt, waardoor ook het energiegebruik toen relatief gering was. Maar dat veranderde omstreeks 1750. Door de toepassing van fossiele energie, kon men over gigantisch veel meer energie beschikken. En net als biomassa kon men fossiele brandstoffen zoals steenkolen opslaan. Het gebruik van fossiele energiebronnen zoals aardolie en gas maakten het echter mogelijk om dit op nog veel grotere schaal en ook over een veel langere periode te doen. Men kan bijvoorbeeld grote gasreserves in de bodem opslaan of grote (strategische) voorraden olie en benzine bewaren in opslagtanks. Neem de vele olietanks in de haven van Rotterdam maar in gedachten.
Het (langdurig) kunnen opslaan van energie heeft grote voordelen. Het geeft gedurende een langere tijd de garantie om over energie te kunnen beschikken. Zelfs op piekmomenten kan hieraan worden voldaan. Op winterdagen met strenge vorst is het in Nederland zodoende mogelijk om veel meer gas te verbruiken, dan op andere (winter)dagen. Niet voor niets was in 2022 de opslag van gas, te gebruiken in de winter, een belangrijk onderwerp onder Europese politici, toen de aanvoer van Russisch gas problematisch werd.
Met windmolens en zonnepanelen wordt energie opgewekt. In allerlei toepassingen kan duurzaam opgewekte elektriciteit het gebruik van fossiele energiebronnen vervangen. Op ‘groene’ stroom kunnen we koffie zetten, ons huis verwarmen, auto’s rijden of een fabriek laten draaien. We kunnen het ook gebruiken om, met verlies van veel energie, andere energiedragers te maken, zoals waterstofgas en synthetische kerosine. Maar elektrische stroom kunnen we maar heel beperkt en voor een heel korte duur opslaan. Iedere eigenaar van een klassieke auto kent het: Wanneer je je auto in de winter stalt, is na de winder de benzinetank nog steeds vol maar de opgeladen accu is helemaal leeg. Om dat te voorkomen moet de accu aan ‘het stroom’ blijven staan (een druppelaar).
Momenteel wordt een redelijke deel van de elektriciteit opgewekt met windmolens en panelen, maar dit is nog maar een klein deel in ons totaal (fossiel) energiegebruik. Hoe meer we het gebruik van fossiele energie afschalen, des te groter de problemen. Om te beginnen kunnen windmolens en zonnepanelen niet continu het maximale rendement geven en dus moet er meer opwekkingscapaciteit worden opgesteld dan gemiddeld nodig is. Dat is echter nog niet voldoende. Er moet nóg veel meer overcapaciteit worden aangelegd, om ook op piekmomenten aan de vraag te kunnen voldoen.
De overcapaciteit die we aanleggen, kunnen we echter vooralsnog niet optimaal benutten. Daarom worden bijvoorbeeld zonnepanelen wanneer deze in de zomer meer elektriciteit produceren dan er vraag is uitgezet en windmolens soms stil gezet. Want we kunnen de overproductie van stroom nog maar zeer beperkt en over een zeer korte periode opslaan. Bijvoorbeeld in elektrische auto’s. Het piekaanbod aan stroom uit de zomer kunnen we niet opslaan om bijvoorbeeld te gebruiken in de winter, wanneer er (strenge) vorst is en er meer vraag naar elektriciteit zal zijn om bijvoorbeeld met warmtewisselaars huizen te verwarmen. Het is nog maar de vraag of dit ooit wel mogelijk is.
De problemen die we nu ondervinden met de ontoereikendheid van het elektriciteitsnetwerk en de miljarden die gemoeid zijn met aanpassingen van het netwerk, zijn nog maar nog maar het begin. We kunnen fossiele energiebron vervangen door een windmolens en zonnepanelen, maar de mogelijkheid tot grootschalige en langdurige opslag van elektriciteit (om bijvoorbeeld ook dan aanbod te hebben bij een piekvraag) is het echte vraagstuk dat moet worden opgelost, willen we loskomen van het gebruik van fossiele energiebronnen. Daar zijn we nog lang niet toe in staat en we hebben nauwelijks zicht op de kosten daarvan.
De conclusie is: Ons energievraagstuk wordt niet eenvoudig opgelost met een grootschalige toepassing van windmolens en zonnepanelen. Deze maken slechts duidelijk dat er nog een ander belangrijk vraagstuk moet worden opgelost.