De VVD wil de files aanpakken door de komende jaren ruim 6 miljard extra in de wegen te investeren en ruim 3 miljard in het spoor (Binnenland, 13 september 2007). Daarnaast zullen alle kostenverhogende maatregelen voor de automobilisten moeten worden teruggedraaid. Het is alsof de VVD de strijd tegen overgewicht aangaat door geld uit te trekken voor bredere stoelen en gezondheidszorg en tegelijk de prijs van chips en frisdrank te verlagen.
De VVD durft er niet voor te kiezen het autobezit en -gebruik af te remmen. Toch is de fileproblematiek ontstaan doordat het toenemende autobezit en -gebruik uit de pas is gaan lopen met de vergroting van de capaciteit van de infrastructuur – op 1 januari telde Nederland 7,3 miljoen auto’s en dat aantal zal alleen maar toenemen.
De liberalen verschuilen zich achter de bewering dat deze toename een autonoom proces is en dat de overheid hierop met verbetering van de infrastructuur moet handelen. Hoewel een uitgebreid wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken van de snelle groei van het autobezit na de oorlog nog ontbreekt, kan toch worden gesteld dat het geen autonoom proces is geweest.
Zo zorgden hoge fiscale lasten op autobezit, ingevoerd door de overheid in de jaren dertig, er bijvoorbeeld voor dat het aantal auto’s tijdelijk afnam. Omgekeerd zullen het reiskostenforfait en de aftrekbaarheid van gereden kilometers heden ten dage automobiliteit stimuleren. Van een autonoom proces is nooit sprake geweest.
De kosten van aanschaf en gebruik zijn cruciaal. In 1960 bedroeg een gemiddeld inkomen 5.750 gulden en kostte een Volkswagen Kever 5.500 gulden. Daarna werden de auto’s steeds betaalbaarder. Om een grote stap te maken: in 2006 bedroeg een modaal inkomen circa 30.000 euro en kostte een Opel Corsa circa 11.000 euro. Niet alleen de aanschafkosten daalden in relatie tot het inkomen. Dat gold ook voor de gebruikskosten, zoals de benzineprijs en wegenbelasting. In de toekomst zal ook de verwachte stijging van de brandstofkosten op de wereldmarkt invloed hebben op het autogebruik.
Ook ondernemers oefenen invloed uit. Want wanneer de toekenning van een lease-auto een middel is om werknemers te werven of aan zich te binden en de economische noodzaak van het gebruik van de zakenauto staat daarbij op de tweede plaats, wordt automobiliteit gestimuleerd.
Gezien het feit dat slechts 11 procent van de Nederlandse auto’s op naam van een bedrijf staat en 89 procent op naam van particulieren, is het in het belang van ondernemers het autogebruik door particulieren duurder te maken. Terugdringing van het forenzenverkeer en het recreatief verkeer overdag geeft immers meer ruimte aan het zakelijk verkeer en is in het belang van het bedrijfsleven.
Het zou daarom logischer zijn als de VVD juist op een verhoging van de kosten zou aandringen. Hogere kosten zullen mensen bovendien doen besluiten dichter bij werk te gaan wonen, of ander werk te zoeken dat dichterbij te doen is.
De fileproblematiek vraagt om politieke durf om tot een oplossing te komen, maar het heeft weinig zin meer wegcapaciteit te creëren en tegelijk de kosten van autogebruik laag te houden. Beide zullen het autogebruik stimuleren. Zolang de mobiliteit toeneemt, zullen infrastructurele verbeteringen nodig blijven, maar geen uitweg bieden. Bovendien zullen luchtkwaliteitsnormen daarbij een obstakel zijn. De fileproblematiek valt alleen op te lossen door de mobiliteit terug te dringen.
Geplaatst: De Volkskrant, 26 september 2007
: 
